Malcolm X: “You can’t have capitalism without racism.”
Ongepast
Op mijn blog Ik kan niet ademen, kreeg ik veel reacties als: “Je gebruikt de dood van George Floyd om aandacht te trekken voor je eigen ideeën, dat is ongepast.”
En ja, ik vloog uit de bocht. Ik gebruikte de laatste woorden van George Floyd om aandacht te trekken voor iets anders. Mijn excuses daarvoor. Inmiddels is het blog herschreven en hernoemd.
In gedachten ben ik bij George Floyd en zijn naasten. Hij had niet mogen sterven.
Evenals Trayvon Martin, Tamir Rice, Michael Brown, Philando Castile en Breonna Taylor, die allen door politiegeweld zijn omgekomen. Ook de laatste woorden van Eric Garner, die stierf door politiegeweld in 2014, waren: “Ik kan niet ademen“. Elk jaar komen in de VS circa duizend mensen om het leven door politiegeweld. Terwijl er tussen de vijftig en zestig agenten tijdens hun werk worden gedood door criminelen of verdachten.
Elk van deze mensen hadden ouders, kinderen, familie, vrienden en collega’s, naasten die dierbaren verloren. We kunnen er niet genoeg bij stil staan.
Aandacht voor racisme als systemisch probleem
En hoe zit het in Nederland? Volgens actiegroep Controle Alt Delete kwamen in Nederland 41 mensen om bij arrestaties de afgelopen vier jaar. Terwijl er volgens de officiële cijfers 14 doden zijn te betreuren bij arrestaties. Hoe dan ook, ook in Nederland is racisme een probleem.
Onze eigen premier Rutte noemde racisme zelfs een systemisch probleem.
Racisme kan omschreven worden als een ideologie waarbij uitgegaan wordt van de superioriteit van een ene etnische groep ten opzichte van een andere etnische groep.
Mijn witte protestants-christelijke Europeaan zijn
Van mijn witheid, mijn blanke protestants-christelijke Europeaan zijn, werd ik mij bewust toen ik als zestienjarige tijdens een reis met mijn ouders door India werd geconfronteerd met de schrijnende tegenstelling tussen rijkdom en armoede. Sindsdien houd ik me bezig met de groeiende kloof tussen arm en rijk en wat ik eraan zou kunnen doen.
Tot nu toe nog steeds niet genoeg, vind ik zelf.
Patrisse Cullors, één van de oprichters van Black Lives Matter, spreekt witte mensen aan: “Erken je privilege en zet die macht in tegen ongelijkheid.”
Haar visie: word bewust van je eigen positie in het geheel, kijk waar je macht wél ligt en probeer anderen actief bij de strijd te betrekken. “Uiteindelijk gaat racisme niet opgelost worden door mensen van kleur, net zoals misogynie niet opgelost gaat worden door vrouwen. Het voornaamste punt is: witte mensen moeten er een prioriteit van maken om met andere witte mensen te praten over racisme. Alleen zij hebben de macht om het systeem af te breken. Zodat we het gezamenlijk opnieuw kunnen opbouwen.”
Als witte protestants-christelijke Europeaan maak ik tegenwoordig full time mijn werk van het opheffen van ongelijkheid en verkeer ik continu in een innerlijke strijd tussen een zichzelf ten opzichte van anderen superieur voelend ego en een liefdevolle alle mensen als gelijk achtend ‘ik’. In gedachten heb ik de huidige samenleving al miljoenen keren afgebroken en alleen of samen met anderen weer opnieuw opgebouwd.
De soevereiniteit van het individu
Als Economy Transformers zien wij racisme als een systemisch probleem. Daar wilde ik in mijn vorige blog de aandacht op vestigen. Door de zwarte George Floyd te vergelijken met de samenleving als geheel en de witte politieagent Derek Chauvin die hem liet stikken met het huidige wereldwijde geldsysteem dat de gehele samenleving in een worggreep houdt.
Wij pleiten voor een vrij-gelijk-samenleving, een samenleving die is gefundeerd in de soevereiniteit van elk afzonderlijk individu ongeacht geloof, levensovertuiging, geaardheid, huidskleur enzovoorts. Ons inziens zit zowel in het naakte kapitalisme van Amerika, als in het communisme van de voormalige Sovjet-Unie en het huidige China, Noord-Korea en Cuba, als in het zogenoemde Rijnlandse kapitalisme van Europa de ongelijkheid tussen mensen ingebakken. Bij mijn weten heeft nog nergens in de wereld een samenleving zichzelf gefundeerd in het zelfbeschikkingsrecht van elk afzonderlijk mens en dat tot uitdrukking gebracht in de manier waarop besluiten worden genomen en de productiemiddelen grond, arbeid en kapitaal worden uitgewisseld en toegewezen.
Nogmaals excuses dat ik de laatste woorden van George Floyd gebruikte voor andere doeleinden. Maar ik wilde de aandacht trekken niet voor mijn eigen ideeën, maar voor het idee dat ongelijkheid, en dus ook racisme, een systemisch probleem is. Ik hoop oprecht dat de dood van George Floyd tot werkelijke systemische veranderingen voert en dat we niet na enige tijd weer overgaan tot de (wan)orde van de dag. Tot het volgende slachtoffer van politiegeweld.
Bondgenoot
Laatst luisterde ik naar een interview met Sylvana Simons. Ook over de vraag hoe je je als witte strijder voor gelijkheid mag noemen. “Bondgenoot”, zei ze. Welnu, voortaan noem ik mezelf een Bondgenoot van mijn zwarte medemensen.
Ook vertelde Simons dat je als witte bondgenoot niet zomaar allerlei zwarte uitingen kunt gebruiken. “Dat is ongepast”, zei ze. Eigenlijk kun je als witte medemens alleen maar ruimte maken. En in stilte allerlei schuld- en schaamtegevoelens verwerken. Ze hoopt dat veel witte mensen zich ongemakkelijk voelen in deze tijd. Nou, dat doe ik zeker. In gedachten sta ik stil bij al het leed dat zwarten is aangedaan de afgelopen 400 jaar, bijna ondraaglijk. Zo goed en zo kwaad als het gaat, voel ik hun pijn en hun verdriet.
Ook wil ik hier nog de aandacht vestigen op Wit Huiswerk, voor witte mensen die zich in hun strijd tegen racisme willen verdiepen. Erg de moeite waard.
Na Marx en Lenin, nu ook Jan Pieterszoon Coen?
Vanzelfsprekend ben ik niet de enige die de aandacht wil richten op de intrinsieke ongelijkheid van onze economie en samenleving respectievelijk de fundamenten waarop onze economie en samenleving zijn gebouwd. Zie dit filmpje van een Black Lives Matter actie in Bristol, Groot-Brittannië waar het beeld van een slavenhandelaar wordt neergehaald.
Wat is het perspectief?
Een tweede grote kritiek die ik kreeg op mijn blog Ik kan niet ademen is: het biedt geen perspectief.
Nu vind ik zelf dat ik dat wel doe: lees maar.
Toch beloof ik om in een volgend blog nog eens de huidige economie en samenleving te analyseren en de ingebakken oorzaken van ongelijkheid te benoemen. Ook zal ik handvatten aanreiken voor wat een ieder van ons kan doen die net als ik verlangt naar een menswaardige samenleving, voor alle mensen.