Patagonia, een activistisch kledingmerk met sportkleding gemaakt van duurzame materialen, maakte gisteravond bekend dat het eigenaarschap van het bedrijf over is gegaan naar de Aarde. In de zoektocht naar een opvolgingsstructuur wees de oprichter, de 83-jarige Yvon Chouinard, de mogelijkheid van een verkoop van zijn bedrijf of een beursgang resoluut af…
Patagonia is al 50 jaren innovatief bezig op allerlei vlakken; ze waren één van de eersten die duurzaamheid en mode met elkaar verbonden, maar lieten ook hun waardengedrevenheid statutair vastleggen, schonken jaarlijks 1% van de omzet weg en maakten in 2018 de purpose van hun bedrijf “we’re in business to save our home planet”. Nu hebben ze dan ook het economische recht aan een stichting gegeven die als doel heeft om Moeder Aarde en haar natuur te verdedigen.
Deze moedige stap gun ik meer grote bedrijven, ook in Nederland. Waarom besluit niet een C&A, een ASML of een innovatief bedrijf als Hydraloop om hun bedrijf “van zichzelf” te maken? Odin Biologische supermarkten doet dit al tientallen jaren. Wie nu nog een bedrijf start om een dikke exit te maken, ligt onder een steen: een bedrijf creëer je vóór en dóór je stakeholders binnen de samenleving. Geld is daarbij een middel. Het is immoreel om op kosten van de samenleving vervolgens de ziel uit de onderneming te trekken door het te verkopen (om vervolgens zelf lekker op de Bahama’s een cocktailtje of drie te drinken).
Er zit ook een gekke kant aan dit verhaal: Patagonia zegt “we’re in business to save our home planet”, dus je moet een for-profit zijn om for-planet te kunnen handelen… Een gekke gedachtenkronkel die je even een paar keer moet oefenen om hem te begrijpen. Dit kán dus alleen maar als je ook radicaal breekt met de mogelijkheid om geld te onttrekken voor privébelangen van de enkelen. Een bedrijf is geen handelswaar. Ik ben het hier helemaal mee eens! Dat non-profit bedrijven het tegenovergestelde kunnen doen is ook waar (denk maar aan Sieuwert). Ik bedoel maar te zeggen: de termen profit- en not-for profit zeggen eigenlijk niets, je zou je als consument áltijd moeten verdiepen in de oprechte intenties van een bedrijf.
Maar in hoeverre leunt Patagonia hier op het succes van een goed werkende economie? En: hoe is de prijsvorming van hun producten dan eigenlijk tot stand gekomen? Hoe hebben ze het morele break-even punt berekent? Want: een hogere prijs leidt tot meer winst en is dat dan goed voor de Aarde? En wie sluit je daarmee dan uit, die het niet kunnen betalen? En waar gaan zij vervolgens hun regenjas kopen? (gewoon weer in een fast fashion store om voor een prikkie indirect plastic soep te koken?).
Wat mij ook nog intrigeert: Patagonia heeft er nu voor gekozen dat de familieleden wel de beheerder zijn van dat fonds voor de Aarde. Van waaruit gaan zijn die enorm belangrijke rol vervullen? Is er ruimte om daar juist een mooie afspiegeling van de maatschappij in te sluiten? Ik ga met interesse het verdere pad van Patagonia volgen…
Het radicaal onverhandelbaar maken van een bedrijf en op deze wijze breken met het uitgangspunt van vermogensongelijkheid is fundamenteel omvormend en niet voorbehouden aan alleen maar bedrijven met duurzame missies. Integendeel! Ook bedrijven die misschien niet per sé een duurzame missie hebben, zouden deze stap moeten overwegen. Waarom? 1. Je breekt met een patroon die de ongelijkheid versterkt 2. Door het “vrij” maken van dat enorme krachtenveld, ontstaat er ineens ruimte om ook innovatiever te kunnen denken en bewegen 3. Je groeit dan alleen nog maar als de samenleving dat wil, niet omdat je aandeelhouders je daartoe dwingen.
Omvormen dus. Welk Nederlands bedrijf volgt?
Jennifer Benson